Odpowiedzialność małżonków za długi / Egzekucja z rachunku wspólnego małżonków
Zgodnie z art. 8912 § 1 k.p.c., na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim, można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika, jak również jego małżonka. Ustawodawca rozstrzygnął zatem, iż zajęcie i prowadzenie egzekucji z rachunku wspólnego małżonków jest możliwe bez konieczności uzyskania klauzuli wykonalności przeciwko współmałżonkowi oraz określenia udziałów w rachunku wspólnym.
W przypadku rachunku wspólnego małżonków mamy do czynienia z przepisami szczególnymi – k.r.o., które regulują wspólność majątkową małżeńską. Przede wszystkim chodzi o art. 41 k.r.o., który uzależnia zaspokojenie z majątku wspólnego od zgody drugiego małżonka na zaciągnięcie zobowiązania. W doktrynie podkreśla się, iż omawiany przepis ma zastosowanie, w przypadku gdy małżonków łączy wspólność majątkowa małżeńska. W przypadku zaś rozdzielności majątkowej, do egzekucji należy stosować art. 8911 k.p.c. – dotyczący egzekucji z rachunku wspólnego (S. Cieślak, Egzekucja z rachunków bankowych).
Ustawodawca dopuszcza przedmiotowe ograniczenie wskazanej egzekucji – zgodnie z art. 8912 § 2 k.p.c. małżonek dłużnika, w drodze powództwa o zwolnienie od egzekucji, ma możliwość obrony, gdy środki zgromadzone na rachunku wspólnym, nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, lub nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy. Niestety w praktyce nie da się tak łatwo wyróżnić środków na rachunku bankowym, które pochodzą tylko z jednego źródła. W związku z powyższym w doktrynie podnosi się zarzut, iż jest to przepis martwy, z którego współmałżonek nie może skutecznie skorzystać (L. Mazur, Umowa rachunku bankowego. Komentarz).
Po otrzymaniu zajęcia rachunku wspólnego małżonków, bank jest zobowiązany do wypłacenia całej zajętej kwoty organowi egzekucyjnemu. Współmałżonek może jedynie domagać się zwrotu jej części. Małżonkowi będącemu współposiadaczem rachunku, przysługuje zatem mniejsza ochrona niż, ta która przewidziana jest dla innych współposiadaczy rachunku bankowego.